Участие во ІІ городском фестивале творчества педагогов дошкольного образования города Алматы "ГРАНИ ТАЛАНТА"
Второй городской фестиваль творчества педагогов дошкольного образования города Алматы "ГРАНИ ТАЛАНТА" проводился в целях повышения профессиональной компетентности и профессионального мастерства педагогов дошкольных организаций.
Фестиваль проводился по следующим номинациям:- ЭССЕ (презентация на тему: «Моя инновационная профессиональная деятельность»). Участники с использованием ИТК защищают и представляют креативный, содержательный на смотр жюри 1 номер (работу),(3 минуты);
- ИЗО и ДЕКОРАТИВНО – ПРИКЛАДНОЕ ИСКУССТВО. Участники с использованием ИТК защищают и представляют на смотр жюри 1 работу (3 минуты). (По мотивам произведении Абая Кунанбайулы «Күз», «Қыс», «Жаз», «Желсіз түнде жарық ай»);
- ВОКАЛ (эстрадный вокал, народная песня, фольклор, академический вокал, авторская (бардовская) песня; солисты, ансамбли, хоры. Участники исполняют 1 произведение (3 минуты);
- ИНСТРУМЕНТАЛЬНАЯ МУЗЫКА (клавишные, струнные, духовые, народные, ударные): солисты, ансамбли, оркестры. Участники исполняют 1 произведение (3-5 минут);
- ХОРЕОГРАФИЯ (народный танец, классический танец, бальный танец, современный танец): солисты, ансамбли. Участники представляют на смотр жюри 1 танцевальный номер (5-7 минут);
- ХУДОЖЕСТВЕННОЕ СЛОВО, ТЕАТР. Отрывок из романа М.Ауезова «Путь Абая». (10-15 минут)
Алматы қаласы Білім Басқармасы
«Тірек-козғалтқыш аппараты және көру қабілеті нашар балаларға
арналған арнайы (түзетү) №123 бөбекжай балабақшасы» КММ
КГУ «Специальный (коррекционный) ясли/сад № 123 для детей с
нарушениями опорно-двигательного аппарата и зрения»
Управление образования города Алматы
Тифлопедагог: Тусупбекова Арай Сызбекқызы
ЭССЕ
«Менің инновациялық кәсіби мансабым»
«Толеранттылықтан эмпатияға, мейірімділіктен педагогикаға, коррекциядан коммуникацияға, дәстүрден инновацияға дейін» – менің қазіргі таңдағы педагогикалық ұстанымымым осындай.
Оқытуда ерекше қажеттілігі бар әрбір бала үшін өзекті әрі маңыздыны табу – тифлопедагогтың басты коммуникативтік міндеті. Мен өз мамандығыма кіріспені мына сөздермен бастар едім: «Дәрігер аурумен жұмыс істейді, дін қызметшісі - күнәмен, психолог - қиялмен... Медицинаның мейірімділігі, педагогиканың даналығы және психологияның сұңғылалығы ұштасқан мамандықты білесіз бе?» Міне, осындай қасиеттерді нағыз тифлопедагогтің педагогикалық қызметінің ажырамас бөлігі ретінде қарастырамын.
Тифлопедагог – бірегей, ерекше маман иесі. Басқаларды үйрете отырып, ол әрқашан оқушы болып қалады. Бұл – әрдайым өз жылуын бөлісуге дайын адам. Бұл - балалар күлкісінің жарығымен қоршалған адам.
Балаларды оқыту және тәрбиелеу – бұл педагогтан шыдамдылықты, шығармашылықты, еңбексүйгіштікті, әзіл-сықақ сезімі мен кәсібилікті талап ететін қызықты еңбек. Ал егер бұл оқытуда ерекше қажеттілігі бар бала болса, бұл қасиеттердің бәрі автоматты түрде екіге көбейтіледі.
Біздің балаларды әртүрлі атайды: ерекше білім беру қажеттілігі бар балалар, мүмкіндігі шектеулі балалар және т.б. Мен үшін – бұл жай ғана балалар – тынымсыз, ерке, қызыққұмар. Менің кәсіби тәжірибемде әр түрлі жағдайлар, эмоциялар, сезім көп болды: менің тәрбиеленушілерімнің жетістіктері үшін қуаныш пен мақтаныш сезімі, қандай да бір сәтсіздік нәтижесінде ауырсыну мен дәрменсіздік сезімі, бірақ мен ешқашан зерігу мен бекершілік сезімін бастан кешірген жоқпын. Менің мамандығым соншалықты «жанды» және «әрекетшіл» бір жерде тұруға мүмкіндік бермейді. Менің ойымша, әрбір Тифлопедагогтың жұмысы – ғылым мен шығармашылықтың симбиозы. Біздің жас республикамызда заман талабына сай жаңа сапалар жинақталған адамдар қажет болғандықтан, тифлопедагог оқу-тәрбие үрдісінің ұйымдастырушы, үйлестірушісі ретінде әрекет етуі тиіс, ол көру қабілеті зақымдалған балалардың қоғамға әлеуметтенуі мен табысты кірігуі үшін жауапкершілікті өзіне алады деп санаймын.
Мектепке дейінгі білім беру мекемесінің тифлопедагогы түзету-педагогикалық жұмысты үйлестіретін жетекші маман болып табылады.
Тифлопедагогтың түзету сабақтарында шешетін маңызды міндеті - балалардың әлеуметтік-бейімделу мінез-құлық дағдыларын қалыптастыру.
Бұл - көру қабілеті зақымдалған мектеп жасына дейінгі баланың әртүрлі тұрмыстық және қарапайым әлеуметтік жағдайларда, сондай-ақ құрдастарымен және ересектермен қарым-қатынаста адекватты және дербес болуға мүмкіндік беретін мінез-құлық.
Тифлопедагог балалармен жұмыс істеуде өз алдына қоятын негізгі мақсаты - оларды жалпы білім беру сабақтарында ұсынылатын материалды қабылдауға, басқа да қызмет түрлеріне өз бетінше қатысуға дайындау.
Инновация дегеніміз не? Инновация – бұл жаңашылдық, оқыту мен тәрбиелеудің мазмұны мен технологияларының тиімділігін арттыру мақсатында пайда болатын өзгерістер. Демек, білім берудегі инновациялар-бұл тәрбиеленушілердің оқуға деген ішкі мотивациясын көрсетуге бағытталған қазіргі заманғы білім беру технологияларын енгізу. Менің мамандығымның инновациялық сипаты оқытуда ерекше бі балалармен жүргізілетін түзетушілік, білім берушілік, дамытушылық, тәрбие берушілік жұмыстың мазмұны мен қолданылатын технологиялардан көрініс табады.
Қазіргі уақытта көптеген заманауи білім беру технологиялары бар: ойын технологиясы, жобалық оқыту технологиясы, ақпараттық-коммуникациялық технологиялар және т.б.
Осы жерде Ыбырай Алтынсарин атамыз айтқандай: «Педагогикалық жұмыстағы шешуші нәрсе - ең жақсы оқыту әдістерін таба білуде». Әрбір баланың жеке ерекшеліктерін ескере отырып, әрбір балаға жеке тәсілдеме табу өте маңызды болып табылады.
Әрбір технология өз ерекшеліктері мен артықшылықтарына ие. Менің педагогикалық қызметімде ең тиімді деп саналатын технологиялар жайлы айтып өтейін. Мектепке дейінгі көру қабілеті зақымдалған балалармен жұмыстың мазмұны 4 бағытта жүргізіледі.
- Ұсақ моторика дамыту
- Көріп қабылдауды дамыту
- Кеңістікте бағдарлау
- Әлеуметтік тұрмыстық бағдарлау
Осы аталған бағыттарда мен өзімнің тәжірибемде көру қабілеті зақымдалған балалармен жұмыс барысында «саусақ гимнастикасы», «көз жаттығулары», «ертегі терапиясы» сияқты денсаулық сақтауға арналған технологияларды, «жарық үстелдеріндегі құм терапиясы», «конструктор», «түрлі-түсті резеңкелер» сияқты дамытушы технологиялар мен әдістерді пайдаланамын.
Саусақ гимнастикасының пайдасы өте зор. Саусақтардың ұсақ қимылдарының дамуы ми қыртысының сөйлеу аймақтарының жұмыс істеуіне өте жақсы әсер етеді. Саусақтарға арналған жаттығуларды жасай отырып, бала ми жасушаларын стимулдайды, себебі ми саусақтардың жұмысымен тікелей байланысты. Сонымен қатар, саусақ гимнастикасы зейінді шоғырландыруға ықпал етеді, ал бұл келешекте болашақ оқушыларға жазу дағдыларын меңгеруді жеңілдетеді. Мидың дамуы баланың қозғалыс белсенділігіне, әсіресе - қол саусақтарының қимылдарына (яғни ұсақ моторикаға) байланысты. Саусақ гимнастикасы ұсақ моториканы дамыту жұмысының өте маңызды бөлігі болып табылады.
Мектепке дейінгі мекемеде көзге арналған гимнастика бірқатар міндеттерді атқаратындықтан, өте маңызды:
1. Көру аппаратын жалпы сауықтыру, көз бұлшық еттерін нығайту, шаршаудың алдын алу, көздегі қан айналымын жақсарту.
2. Балаларда өз денсаулығы, атап айтқанда көру органының маңыздылығы туралы түсінік қалыптастырады. Балалар көрудің құндылығын біледі.
3. Оқыту маңызы бар. Көз жаттығуларын орындай отырып, балалар кеңістікте бағдарлауды үйренеді: «оң жақ» және «сол жақ», «жоғары» және «төмен», «айналу» ұғымдарын бекітеді.
Бұдан басқа, көз гимнастикасын өткізу байланыстырып сөйлеуді дамытуға, сөздікті байытуға ықпал етеді, қоршаған ортаның құрылымы туралы таныс ұғымдарды бекітеді.
Ертегі терапиясы көптеген функцияларды атқаратын әмбебап әдіске жатады. Ертегі сюжетін қолдана отырып, баланың фобиялары мен теріс мінездерінен құтылуға болады. Ертегі махаббат пен достықты бағалауға, өмірлік құндылықтарды түсінуге және басқа адамдарды кешіре білуге көмектеседі.
Ғалымдар көп жылдар бойы ертегілердің өсіп келе жатқан тұлғаға әсерін зерттеп, оны пайдаланудың 3 тәсілін анықтады:
1. Балаларды тәрбиелеу құралы. Баланың социумдағы мінез-құлық ережелері мен нормалары, моральдық принциптері туралы білімдері қалыптасады.
2. Әртүрлі жастағы балаларға қолдануға болатын дамыту құралы.
Мысалы, 3 жастағы балалар мейірімділік пен зұлымдық ұғымдарын ажыратуды, қоршаған әлем мен ондағы оқиғаларды түсінуді үйренеді. Бұл жерде ойыншықтар, кішкентай адамдар мен жануарлар туралы әңгімелерді таңдау ұсынылады.
10 жастан асқан балалар өмірлік жағдайларға қарсы тұруға үйренеді, нақты өмірде өз сөздері мен іс-әрекеттері үшін жауапкершілік алу керектігін қабылдайды.
3. Психотерапия. Ертегімен топтық және жеке жұмыс өмірлік мәселелерді шешуге, қорқыныштан құтылуға және дұрыс шешім қабылдауға мүмкіндік береді.
Жарық үстелдеріндегі құм терапиясы көру қабілеті бұзылған балалардың ұсақ моторикасын дамыту құралдарының бірі болып табылады. Ол талдау процесінің ерекше техникаларының бірі болып табылады, оның барысында бала құммен миниатюрада өз әлемін салады.
Құм терапиясы - бұл ойын. Бұл ойын мектеп жасына дейінгі балаларға сыртқы әлеммен қарым-қатынас жасауға, оны тануға және өз сезімдерін білдіруге көмектеседі.
Құммен ойын жаттығулары - бұл ең алдымен өзін-өзі көрсету мүмкіндігі. Құм, су және адамдардың, жануарлардың немесе заттардың бірнеше кішкентай фигуралары баланың ашылуына, өз сезімдері мен эмоцияларын білдіруге көмектесе алады.
Ұсақ моторика және көру гимнастикасы бойынша түрлі-түсті резеңкемен біріктірілген жаттығулар баланың көруіне әсер етеді және бір мезгілде мынадай мәселелерді шешуді қамтиды:
-саусақтар қозғалысының дәлдігін дамыту;
-қол мен көздің үйлесімділігін дамыту;
-қолда бағдарлауды дамыту;
-сипап сезу арқылы қабылдауды дамыту;
-көру функцияларын дамыту (негізінен аккомодация);
-көздің қозғалысы мен фиксациясының дамуы;
-көріп қабылдауын дамыту (әр түрлі қашықтықтағы объектілерді қабылдау, қолдың іс-қимылдарын қадағалау және т. б.);
-көру зейіні мен көру арқылы есте сақтауын дамыту;
-сөйлеуді дамыту.
Балалар конструкторларының мүмкіндіктерінің арқасында балада ұсақ моторика, кеңістіктік қиял дамиды, логикалық және бейнелі ойлау белсендіріледі, есте сақтау мен зейін жаттығады. Ол шыдамдылық пен ұқыптылыққа үйренеді, баланың қозғалыс үйлесімі жақсарады және ой-өрісі кеңейеді. Конструкторлармен ойында өлшем, пішін, түс сияқты маңызды ұғымдарды меңгеру оңай.
Қазір өзімді өз ісімнен тыс елестете алмаймын, өз уақытында осындай гуманды және қазіргі уақытта аса өзекті мамандықты таңдағаныма қуануды және таңдануды тоқтатпаймын. Мен дұрыс кәсіби жолды таңдағаныма уақыт өте келе қаттырақ иланамын.
Маған тифлопедагог ретінде қарамағымдағы әр көру қабілеті зақымдалған баланы жеке қажеттіліктерін ескере отырып, арнайы оқыту қызметтерінің жоғары сапасымен қамтамасыз ету үшін үлкен жауапкершілік жүктелді. Мен – тифлопедагогпін, инновациялық кәсіби мамандық иесімін! Мен осы мамандықты таңдадым және өз таңдауымды мақтан тұтамын!
Жұмыс барысында мен ең бастысы балаға дайын білім беру емес, баланы өзі зерттеуіне, ойлауына, өзінің ашылулар жасауына, бақытты болуына итермелеу керек екендігін түсіндім. Агата Кристи айтпақшы: «Адам өміріндегі ең үлкен сәттіліктің бірі – бақытты балалық шақ». Әр таң сайын, балаларды қарсы алғанда, мен олардың күлімсіреген жүздерін көріп, олардың бақытты екенін сеземін. Демек, мен бәрін дұрыс жасап және заманнан қалыспай келе жатырмын деп есептеймін.